|
Vertical Divider
|
A haptic map?What can I say about Greenland? Certainly, not a great deal of literature (is there?). But in fact I mentioned a curious thing from Greenland in one of my articles, namely one dedicated to maritime humanities. It was about the sense that we could make now, in the perspective of the new current of studies, of the peculiar maritime traditions and artefacts that for decades occupied the place in some obscure and dusty wundercamera. While they transmit knowledge that is very far from the white man's horizons, as well as ways of cognition and representation of the world that might enrich all of us. The haptic map was one of the examples I brought about to speak about the peculiar seascapes and systems of knowledge gathered in the traditional "cultures of the sea":
Unikatowe obiekty pozyskane przez Europejczyków od Inuitów świadczą o tym, że podobny system kompetencji wykształcił się również w świecie atlantyckim. Jednym z nielicznych artefaktów będących tego dowodem jest mapa haptyczna (dotykowa), wyrzeźbiona w kawałku drewna, jaką w 1885 roku duński badacz Arktyki, Gustav Holm, uzyskał od Inuity imieniem Kunit w regionie fiordu i wyspy Ammassalik u południowo-wschodnich wybrzeży Grenlandii. Kilkadziesiąt lat temu tradycyjna wiedza tego rodzaju była wyłącznie przedmiotem nielicznych, zwykle trudno dostępnych publikacji (por. np. Thalbitzer 1941), a powiązane z nią artefakty stanowiły kurioza w etnograficznych kolekcjach. Sytuacja ta zmieniła się dopiero wraz z pojawieniem się Internetu, umożliwiającego digitalizację i otwarcie globalnego dostępu do tej rzadko referowanej, a tym bardziej rzadko popularyzowanej wiedzy. Drugim, jeszcze istotniejszym czynnikiem jest decentralizacja humanistyki światowej i wejście w jej obręb samych reprezentantów kultur tradycyjnych. Dopiero w ich własnych badaniach tradycje tego rodzaju mogą uzyskać nową rangę pod względem istotności, odmienny status i przede wszystkim miejsce poza gabinetem osobliwości. Oceanobrazy przekazane za pośrednictwem tych map z kawałków drewna mogą się wydawać niezwykle skromne, jednak praktyka w wielu wypadkach udowodniła ich precyzję i przydatność w rzeczywistej nawigacji. W równym stopniu jak osiągnięcia bardziej zaawansowanych cywilizacji (samo to wyrażenie utraciło już polityczną poprawność) oferują one człowiekowi możliwość Blumenbergowskiej transgresji, wejścia w obręb żywiołu, do którego istota ludzka nie przynależy. Są zatem równie skuteczne w rzucaniu człowieka na jednokierunkową ścieżkę postępu, o której pisał niemiecki filozof, gdzie każda kolejna katastrofa morska jest wezwaniem i motywacją do odbudowy okrętów. In 1885, in the region of the fiord and the island of Ammassalik in the south-eastern shore of Greenland, a Danish explorer of the Arctic, Gustav Holm, obtained from an Inuit by the name of Kunit a curious piece of wood, just big enough to be comfortably kept in hand. As far as I could understand it, the intricate pattern sculpted on its edge represented the shoreline of Greenland where the Inuits used to hunt. Quite contrary to our eye-based habits of conceiving and representing the world. "Perspektywy humanistyki morskiej. Rekonesans" ["Perspectives of maritime humanities. Reconnaissance"], Kultura - Historia - Globalizacja, nr 20/2016, s. 135-143. ISSN 1898-7265
| |||