Lisbon

Układ odniesień miasta wyznacza z jednej strony rzeka Tag, a z drugiej wzgórze z Zamkiem św. Jerzego. Widoczne dziś średniowieczne mury siedziby króla Dionizego zostały wzniesione na ruinach twierdzy arabskiej, a ta zaś na pozostałościach murów rzymskich. Na terenie zamku zachowało się kilka okazów bardzo starych drzew oliwnych, pamiętających ponoć czasy panujących tam władców. Ten właśnie zamek, wraz z okalającymi go dzielnicami pojawia się w Historii oblężenia Lizbony. W tle widoczne są wieże centrum handlowego Amoreiras, których Saramago tak nie lubił.

W okolicach zamku położone są najbardziej charakterystyczne dzielnice lizbońskie: Alfama i Mouraria, o chaotycznym układzie wąskich, często ślepych uliczek, gdzie nietrudno się zgubić. To rozplanowanie przypominające labirynt jest właśnie pozostałością miasta wczesnośredniowiecznego, zbudowanego przez Arabów jeszcze przed rekonkwistą i zaistnieniem Portugalii jako państwa. Tuż obok zaskakuje nas jednak bardzo regularny układ ulic. Jest to Baixa Pombalina, nazwana tak od nazwiska męża stanu, Pombala, który tak zręcznie pokierował odbudową miasta po wielkim trzęsieniu ziemi w 1755, że do dziś podziwiać możemy ten porządek urbanistyczny, stanowiący w ówczesnej Lizbonie wielką nowość. Baixa to najbardziej reprezentacyjna część Lizbony, z eleganckimi sklepami i deptakiem. Na pierwszym planie widać plac z pomnikiem króla Jana V; nazywany jest on do dziś Terreiro do Paço, Placem Pałacowym, choć sam pałac królewski został zniszczony w czasie trzęsienia ziemi.

Drugi z centralnych placów położonych na osi miasta zaczynającej się nad brzegiem Tagu przy Terreiro do Paço to Rossio. Właśnie tam mieściła się kiedyś siedziba Inkwizycji, a na samym placu odbywały się auto-da-fé. Dziś jednak nie ma po tym ani śladu, a w miejscu Inkwizycji wzniesiono teatr narodowy. Obszar rozciągający się od tego placu w stronę górujących nad miastem ruin Convento do Carmo to obszar elegancki i zasobny. W kierunku przeciwnym, w stronę Zamku św. Jerzego, dzielnicy Mouraria i alei Almirante Reis zaczyna się Lizbona imigrancka, wielokulturowa, gdzie można trafić na obchody chińskiego Nowego Roku albo festyn organizowany przez jakąś inną społeczność.

Tymczasem oficjalna, lecz mniej barwna oś miasta znajduje przedłużenie w postaci placu Odnowicieli – Restauradores. Nazwa ta jest nawiązaniem do wydarzenia historycznego z roku 1640, gdy zakończyła się unia personalna z Hiszpanią i Portugalia odzyskała pełną niezależność. Tutaj, podobnie jak w Chiado, łatwo natrafić na architekturę modernistyczną, przypadającą na ten sam okres, lecz bardzo różniącą się w wyrazie od naszej secesji.

Lizbona słynie z położenia na pagórkowatym terenie. Dlatego dawniej symbolem miasta były elevadores, różnie rozwiązane pod względem technicznym wyciągi i widny, mające za zadanie ułatwić życie mieszkańcom wyżej położonych dzielnic. Od czasu, gdy Bairro Alto zyskało stację metra, większość dawnych urządzeń popadła w ruinę.

Belem

Sintra

Santarem

Tomar

Batalha

Evora